De bron van de Demer: “Hier in Ketsingen is het water beter dan Chaudfontaine!” (deel 1)

Wie in Aarschot aan water denkt, ziet in gedachten meteen de Demer zachtjes kabbelen. Maar waar komt onze geliefde rivier eigenlijk vandaan? In dit eerste deel van mijn Demertocht trok ik naar Ketsingen, de officiële bron van de Demer. “In Membruggen beweren ze dat de bron bij hun ligt. Daar lachen wij eens goed mee.”

Ketsingen is een dorp vlakbij Berg, een deelgemeente van Tongeren. Volgens Wikipedia is het daar waar de Demer ontspringt. Je vindt er zelfs een heus Demermonument.

Ik arriveer in het kleine dorpje, maar het enige water dat ik zie is dat van een sloot. Is dit nu de oorsprong van de Demer? Het straatnaambord schept duidelijkheid: Demerbroek. “Ik woon nog maar enkele jaren in Ketsingen”, vertelt Roxanne met een accent dat Antwerpse roots verraadt. “Wij hebben thuis een van de zeventien geregistreerde bronnen, maar ik moet eerlijk toegeven dat ik zelf niet zoveel weet over de Demer.” Toch heeft het leven aan de bron zo zijn voordelen. “We vullen ons zwembad met Demerwater. En omdat mijn man zelf porto maakt, heeft hij nog getwijfeld om ook dat met water uit de bron te doen. Uiteindelijk durfde hij dat niet riskeren. Het blijft toch water uit een rivier.”

Ook bij de buren krijg ik overal hetzelfde verhaal: iedereen weet dat de Demer in Ketsingen ontspringt, maar niemand lijkt er echt bij stil te staan. Behalve dan wanneer er gebouwd wordt, en een kelder graven onmogelijk is. “Als je een schup in de grond steekt, zit je al in de Demer. Zo hoog staat het water hier.”

Wie me wel meer over de Demer kan vertellen, is Mathieu. Samen met zijn vrouw vormt hij een belangrijk koppel voor het dorp. Zo zorgden ze er mee voor dat Ketsingen een Demermonument kreeg. “Al jarenlang heerst er een dispuut met Membruggen. Zij beweren dat de Demer daar ontspringt, maar elke Ketsingenaar weet dat dat zever is”, vertelt Mathieu vastberaden en met enige trots. “Uiteindelijk zijn ze het komen opmeten en is officieel erkend dat de bron in Ketsingen ligt. Toen is zelfs verklaard dat het water hier beter is dan Chaudfontaine!”

In 1985 werd er een klein monument aan de bron (die intussen droogstaat) geplaatst, zodat alle twijfel voorgoed van de kaart is geveegd. De inhuldiging was een cruciaal moment en was dan ook een feestelijke bedoening. Ook Tante Terry en Eric Clerckx, die De Witte speelde in De Witte van Sichem van Robbe De Hert, waren van de partij. Af en toe wandelt Mathieu nog eens langs het monument. “De jonge inwoners hebben minder interesse in de Demer. Jammer, want we mogen er best trots op zijn!”

Ook Justin, geboren en getogen in Ketsingen, vindt dat de Demer onvoldoende wordt gekoesterd. “Tongeren gooit met geld als het om de Jeker gaat (de rivier die door het stadscentrum van Tongeren loopt, nvdr.), maar de Demer wordt verwaarloosd. In de toerismebrochures vind je geen woord over de Demer.” Dat was vroeger nochtans anders, vertelt hij ons. “Ik herinner me dat ze hier met bussen naartoe reden om het monument te bekijken. Nu passeert er enkel nog af en toe een wandelaar.”

Het doet hem duidelijk een beetje pijn. “Ik heb mooie herinneringen aan de Demer, ja”, glimlacht Justin. “Als kind ging ik vaak visjes vangen in de sloot, samen met mijn vrienden. En als onze kwajongensstreken de bovenhand namen, gingen we ze vangen in de rivier van de boerkes. Niet zonder gevaar, want als ze ons betrapten kwamen ze met hun tweeloop naar buiten en vuurden ze cartouches zout op ons af. Dat waren nog eens tijden! (lacht)”

Dat de jongere gezinnen minder voeling hebben met het verhaal van de Demer, neemt niet weg dat Ketsingen een écht Demerdorp is. Of je nu met de hond gaat wandelen of rustig aan het zwembad ligt, een ontmoeting met de rivier schuilt achter elke hoek. Ongetwijfeld kom ik nog typische Demerplekjes tegen op mijn tocht, maar Ketsingen is waar het allemaal begon.

Volgende stop: Hasselt

Het Gasthuis biedt jonge, talentvolle Aarschottenaren graag kansen. Ook op literair vlak. Maandelijks sturen wij onze waterreporter Jozefien op pad om een blogbericht te maken over ons jaarthema: water!